Viết về cây tre làng tôi 16-11-2011 minhhien

Nếu ai đó muốn vẽ một bức tranh đẹp về làng quê Việt Nam, hẵn sẽ không quên vài nét chấm phá
cho một hàng tre, một khóm trúc.Thật vậy, có thể nói  ” cây tre ” là biểu trưng cho làng quê Đất Việt,
từ Bắc chí Nam.
Kế Môn quê tôi cũng là một làng quê Việt Nam, mà màu xanh của tre hầu như chiếm lĩnh cả thảm
thực vật. Ở đây tre mọc khắp nơi : tre mọc thành hàng ở hai bên đường Xóm, ngọn tre đan vào nhau
thành vòm, tre vươn lên từng khóm ở góc vườn, tre ôm ấp mái nhà tranh còn vương vấn khói màu lam.
Nhớ ngày xưa ai đó đã mở đầu bài tập làm văn tả cảnh bằng câu  ” Làng tôi có lũy tre bao bọc…”
Lũy tre xanh,khóm tre, vòm tre… là những từ nghe thật êm tai, thật gần gủi và mang nhiều âm vang xào
xạc của tiếng gió …
Nếu bạn là nhà thơ, thì cảnh trăng lên sau hàng tre thưa một đêm hè gió nhẹ là có cả một bài thơ
tuyệt vời. Nhưng nếu bạn từng chứng kiến cảnh nhìn lên những ngọn tre già đang cúi rạp mình trong
giông bão, hẵn sẽ là một nỗi ám ảnh về  sức chịu đựng của thiên nhiên.
Tre là loài thực vật luôn vươn thẳng lên cao và sống thật mạnh mẽ, dù trong điều kiện nghèo nàn
của thổ nhưỡng như ở dãi đất duyên hải miền Trung. Chỉ cần một gốc tre khiêm tốn lúc ban đầu, qua
một thời gian ngắn, tre sẽ phát triển thành khóm, và nếu không khống chế,khóm tre sẽ bành trướng
không ngừng và không giới hạn. Hình ảnh thường thấy nhất là bên cạnh những gốc tre già bạn sẽ thấy
xuất hiện vài  ” búp măng non “.Đó là tính  ” kế tục “, một quá trình kế tục không ngừng để vươn lên và phát triển.

Quê Viêt Nam có nhiều giống tre, nhưng ở làng tôi chỉ có hai loại phổ biến, đó là tre gai và tre tầm
vông ( dân làng tôi gọi là tre hàng giáo ) . Tre gai có thể cao trên mười mét, thân có nhiều đốt , đường
kính gốc có thể lên đến 12 cm,cành tre có nhiều gai, lõi tre đặc chứ không rỗng như loại tre lồ ô. Tre
tầm vông nhỏ hơn, cây  cao nhất cũng chỉ đến sáu mét, đ ường kính thân nhỏ chỉ chừng từ năm đến
sáu cm, đặc biệt rất dễ uốn.
Măng tre là món thích hợp nhất để xáo với thịt các loài họ chim cũng như gà, vịt. Gà xáo măng, vịt
xáo măng là món không thể thiếu ở quê tôi trong những bữa cúng giỗ. Đó là món quà đầu tiên của tre
tặng cho dân làng.
Nhưng đó chỉ là món quà nhỏ, rất nhỏ. Qùa của cây tre dành cho con người, nhất là người nông
dân Việt Nam ngày xưa còn lớn hơn gấp bội.
Ta đều biết trước đây, khi các loại vật liệu xây dựng còn  thô sơ và lạc hậu, tre là loại vật liệu chủ
đạo để xây nên nhà cửa, đặc biệt là ở miền đồng bằng,nơi không có nhiều gỗ  từ cây rừng. Từ cột
nhà cho đến kèo, đòn tay, rui mè đều sử dụng tre gai. Vách cũng đan bằng tre trước khi phủ lên một
lớp bùn nhào với rơm rạ. Nông dân đều biết, nếu là tre già được ngâm lâu trong bùn, khi đem ra sử
dụng sẽ là loại ” gỗ ” không còn loại mối mọt nào đục phá được.
Vì vậy có một thời, người ta đã dùng tre để đóng cọc làm móng ( thay cho cừ tràm như ở miền
Nam hiện nay ) , thậm chí có nơi còn dùng thân tre như cốt lõi để ép bê-tông đà kiềng cho những
căn nhà tương đối nhỏ.Chưa kể thời Pháp thuộc, những biệt thự (  mà một số còn tồn tại đến ngày
nay) thường dùng tre đan trét vôi vữa để làm trần nhà. Trần phẳng và đẹp khiến thoạt nhìn lên  có
người cứ  ngỡ đó là trần bê-tông hay thạch cao ngày nay vậy.
Về nông và ngư cụ, làng Kế Môn quê tôi ngày xưa là làng nông nghiệp chính hiệu, trong đó hạt
lúa làm nên tất cả. Mà để có hạt lúa hạt gạo,củ khoai,củ sắn thì ngoài sức người, các phương tiện
sản xuất đóng góp phần chủ lực : gầu tát nước, xuồng nhỏ, các loại thúng, mủng đựng lúa, sàng, dần
nốn ( hay nia ) đựng gạo,…rỗ,rá, đúa đựng khoai sắn,…tất cả đều làm bằng tre đan. Cả đến đòn xóc,
đòn gánh để gánh lúa gánh gạo, cho đến cái cán cuốc,cán cào, cán rựa…tất cả đều làm từ cây tre.
Chưa nói đến cái cối xay lúa mà phần thân phải đan bằng loại tre già.
Ngoài hạt gạo để chi cho đủ mọi thứ, nhiều lúc còn không đủ, bà con dân làng từ già đến trẻ,còn
phải tận dụng khai thác các con sông,dòng khe, dòng hói,các đầm, bàu để đánh bắt tôm cá nhằm
cải thiện bữa ăn hàng ngày. Muốn vậy thì các phương tiện đánh bắt ( ngư cụ ) không thể thiếu   :
chơm ( hay nơm ) để nơm cá, đúa dậm để xúc cá, rồi lờ, oi đựng cá,cả đến cần câu các loại đều
phải nhờ đến cây tre.
Đó là chưa kể hết những món linh tinh như cái quạt tre chẳng hạn vân vân và vân vân mà không
ai có thể kể hết.

Qủa thật đối với người nông dân Việt Nam ngày xưa, không có gì đa dụng và hữu ích bằng cây
tre làng. Có thể nói tre là người bạn đã san sẻ khó nhọc với người nông dân một nắng hai sương.
Người nông dân nói  riêng và xã hội nói chung cần phải xem cây tre như là ân nhân của mình vậy.

Nhưng đó lại là câu chuyện ngày xưa.
Hơn nửa thế kỷ qua đi đã mang lại nhiều thay đổi. Khoa học tiến bộ đã khai sinh ra nhiều chất
liệu để  thay thế dần cây tre trong xây dựng cũng như trong sản xuất nông ngư nghiệp. Vì thế vai
trò của cây tre ngày càng giảm đi. Mặt khác, vai trò che chắn,bao bọc của những hàng tre, khóm
tre,lũy tre đối với làng xóm như những bức tường tự nhiên ngăn gió ngăn bão,che nắng che mưa,
cũng đang dần dần bị loại bỏ.
Ngày nay, bước vào trong xóm, hai bên không còn là hai hàng tre sánh đôi và ngọn tre giao nhau
thành vòm như xưa mà nó đang dần dần được thay thế bằng những hàng rào xi măng cứng nhắc và
có phần vô cảm. Những con đường làng, đường xóm quê tôi  ngày càng tiện dụng nhưng trống trải
và xa lạ hơn.Không khí mùa hè ngày càng trở nên oi bức trong khi  mùa đông gió bấc  thì  không gian
ngày càng tê buốt lạnh lẽo.
Nhiều lúc tôi hình dung đến một ngày nào đó,cảnh quan kiến trúc của làng tôi , theo đà phát triển,
sẽ mang dáng dấp của một ” thị trấn ” với những dãy ” nhà phố ” bên những con đường không còn
bóng mát của cây cỏ ! Điều gì sẽ xảy ra ? Chỉ biết có một điều chắc chắn rằng lúc ấy, bóng dáng cây
tre sẽ chỉ còn lại trong ký ức và hoài niệm của  mỗi người với bao tiếc nuối không thể nào nguôi …

Saigon,Mùa Thu 2011
Thảo Nguyên

Phản hồi (22)

  • Trần Thị Lài
    Tháng Hai 19th, 2012 lúc 01:48

    Bài viết của chú rất hay. Cháu cũng rất nhớ những hàng tre ấy. Lúc nhỏ, chúng cháu thường cột cái liềm vào 1 cái cây dài rồi đi khều măng về muối để rồi vài ngày sau th được ăn món canh chua rất ngon. Lại nhớ những ngày được ngồi xem các bà, các dì, các chị đan lát. Từ những cây tre đượccá ông các bác đốn xuống, chặt ra, chẻ nhỏ để các bà, các dì, các chị khéo tay đan thành thúng, mũng, trệt, bồ lúa… Những buổi trưa hè, mắc võng ngồi dưới hàng tre thì không cảm giác nào bằng cây tre ngày xưa thật hữu ích .Thế nhưng, ngày nay việc đô thị hoá tiến dần về các làng quê, luỹ tre xưa không còn nữa. Vào một ngày không xa tre chỉ còn là loại cây cảnh hoặc là nằm trong ký ước xa vời của tuổi th thôi. Nhưng đó là quy luật chú ạ. Vì quê mình khó khăn nên mọi người phải đi xa lập nghiệp, bây giờ đô thị về tới nông thôn, lớp trẻ quê mình có công ăn việc làm ngay chính quê hương của mình, người làng mình sẽ được sống ngay tại làng của mình, không chịu cảnh xa quê như các thế hệ trước nữa.Biết đâu nhờ đó mà làng ta không còn cảnh neo đ n, không còn cảnh mẹ già mỏi mắt chờ con, không còn cảnh vợ xa chồng, con xa mẹ nữa chú nhỉ? Điều này đã là rất hạnh phúc phải không chú? Nếu phải hy sinh các hàng tre mà người làng mình được sống sum vầy trên quê hương của mình thì cũng là điều đáng mừng phải không chú?

  • Hoàng Công Lý
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 01:07

    Xin lỗi, cho mình hỏi có phải bạn là Lài học cùng lớp mình hồi xưa không?

  • Trần Thị Lài
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 01:16

    M ình c ũng kh ông bi ết n ữa b ạn HOANG CONG LY a.M ình ch ưa bi ết b ạn l à ai? ở x óm n ào? Minh t ên L ÀI, sinh n ăm 1986, m ình h ọc o tr ư ờng l àng t ừ l ớp 1 cho đ ến l ơp 3. M ình nh ớ m ình h ọc l ớp 3B do th ầy HI ỂN l àm ch ủ nhi ệm. kh ông bi ết c ó h ọc c ùng b ạn kh ông nh ỉ

  • Hoàng Công Lý
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 02:38

    Oh, vậy không đúng rồi. Anh lớn hơn 8 tuổi lận. Hồi đó lớp anh cũng có bạn tên Lài ở xóm Nguyễn, thấy em trẻ tuổi, phận nữ nhi mà tâm huyết với quê hương như vậy, bọn anh thế hệ đi trước, nam nhi nhiều chí mà chưa làm gì được. Hỗ thẹn lắm thay! Chúc em xây dựng nên tinh thần vì quê hương trên đất Đà Nẵng

  • Bé Lành
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 04:13

    ôI, Anh Lý dạo ni coi phim kiếm hiệp nhiều hay răng mà dùng ngôn ngữ của phim ko vậy hề ” Phận nữ nhi, hỗ thẹn…” haha. Mấy O làng mình thì phải tâm huyết rồi, bởi vậy mấy chú phải vùng lên phấn đấu và vận động đi chứ?

  • Hoàng Công Lý
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 07:05

    Hihi, không phải giống phim kiếm hiệp mà giống “Hịch tướng Sỹ”. Như tinh thần của bài hịch lụm được này vậy:

    “Ta cùng các ngươi
    Sinh ra phải thời bao cấp
    Lớn lên gặp buổi thị trường.

    Trông thấy:
    Mỹ phóng Con thoi lên vũ trụ chín tầng
    Nga lặn tàu ngầm xuống đại dương nghìn thước
    Nhật đưa rô bốt na nô vào thám hiểm lòng người
    Pháp dùng công nghệ gen chế ra cừu nhân tạo…

    Thật khác nào:
    Đem cổ tích biến thành hiện thực
    Dùng đầu óc con người mà thay đổi thiên nhiên!
    Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa
    Chỉ giận chưa thể đuổi kịp nước Nga, vượt qua nước Mỹ, mà vẫn chỉ hơn Lào, hao hao Băng la đét.
    Dẫu cho trăm thân này phơi trên sao Hỏa, nghìn xác này bọc trong tàu ngầm nguyên tử, ta cũng cam lòng.

    Các ngươi ở cùng ta,
    Học vị đã cao, học hàm không thấp
    Ăn thì chọn cá nước, chim trời
    Mặc thì lựa May Mười, Việt Tiến
    Chức nhỏ thì ta… quy hoạch
    Lương ít thì có lộc nhiều.
    Đi bộ A tít, Cam ry
    Hàng không Elai, Xi pic.

    Vào hội thảo thì cùng nhau tranh luận
    Lúc tiệc tùng thì cùng nhau “dô dô”.
    Lại còn đãi sỹ chiêu hiền
    Giáo sư, tiến sỹ, thạc sỹ, cử nhân, ai cũng có phần, không nhiều thì ít.
    Lại còn chính sách khuyến khoa
    Doanh nghiệp, giáo viên, trí thức, nông dân nhận cúp, nhận bằng còn thêm tiền thưởng.

    Thật là so với:

    Thời Tam quốc bên Tàu, Lưu Bị đãi Khổng Minh,
    Buổi hiện đại bên Nga, Pu tin dùng Mét vê đép,
    Ta nào có kém gì?

    Thế mà, nay các ngươi:

    Nhìn khoa học chậm tiến mà không biết lo
    Thấy công nghệ thụt lùi mà không biết thẹn
    Giáo sư ư? Biết “Thần đèn” chuyển nhà mà chẳng chạnh lòng
    Tiến sỹ a? Nghe “Hai lúa” chế tạo máy bay sao không tự ái?
    Có người lấy nhậu nhẹt làm vui
    Có kẻ lấy bạc cờ làm thích
    Ham mát xa giống nghiện “u ét đê”
    Ghét ngoại ngữ như chán phòng thí nghiệm

    Chỉ lo kiếm dự án để mánh mánh mung mung
    Không thích chọn đề tài mà nghiên nghiên cứu cứu
    Ra nước ngoài toàn muốn đi chơi
    Vào hội thảo chỉ lo ngủ gật
    Bệnh háo danh lây tựa vi rút com pu tơ
    Dịch thành tích nhiễm như cúm gà H5N1
    Mua bằng giả để tiến sỹ, tiến sy
    Đạo văn người mà giáo sư, giáo sãi.

    Thử hỏi học hành như rứa, bằng cấp như rứa, thì mần răng hiểu được chuyện na niếc na nô?
    Lại còn nhân cách đến vậy, đạo đức đến vậy, thì có ham gì bút bút nghiên nghiên.

    Cho nên:

    “Tạp chí hay” mà bán chẳng ai mua
    “Công nghệ tốt” mà không người áp dụng.
    Đề tài đóng gáy cứng, chữ vàng, mọt kêu trong tủ sắt
    Mô hình xây tường gạch, biển xanh, chó ị giữa đồng hoang.
    Hội nhập chi, mà ngoại ngữ khi điếc, khi câm?
    Toàn cầu chi, mà kiến thức khi mờ, khi tỏ?
    Hiện đại hóa ư? vẫn bám đít con trâu
    Công nghiệp hóa ư? toàn bán thô khoáng sản
    Biển bạc ở đâu, để Vi na shin nổi nổi chìm chìm, lưởi bò liếm liếm
    Rừng vàng ở đâu, khi bô xít đen đen đỏ đỏ

    Thật là:

    “Dân gần trăm triệu ai người lớn
    Nước bốn nghìn năm vẫn trẻ con”!

    Nay nước ta:

    Đổi mới đã lâu, hội nhập đã sâu
    Nội lực cũng nhiều, đầu tư cũng mạnh
    Khu vực có hòa bình, nước ta càng ổn định
    Nhân tâm giàu nhiệt huyết, pháp luật rộng hành lang
    Thách thức không ít, nhưng cơ hội là vàng!

    Chỉ e:

    Bệnh háo danh không mua nổi trí khôn
    Dịch thành tích chẳng làm nên thương hiệu.
    Giỏi mánh mung không lừa nổi đối tác nước ngoài
    Tài cờ bạc không địch nổi hắc cơ quốc tế.
    Cặp chân dài mà nghiêng ngả giáo sư
    Phong bì mỏng cũng đảo điên tiến sỹ.

    Hỡi ôi,

    Biển bạc rừng vàng, mà nghìn năm vẫn mang ách đói nghèo
    Tài giỏi thông minh, mà vạn kiếp chưa thoát vòng lạc hậu.

    Nay ta bảo thật các ngươi:

    Nên lấy việc đặt mồi lửa dưới ngòi pháo làm nguy;
    Nên lấy điều để nghìn cân treo sợi tóc làm sợ
    Phải xem đói nghèo là nỗi nhục quốc gia
    Phải lấy lạc hậu là nỗi đau thời đại
    Mà lo học tập chuyên môn
    Mà lo luyện rèn nhân cách
    Xê mi na khách đến như mưa
    Vào thư viện người đông như hội
    Già mẫu mực phanh thây Gan ruột, Tôn Thất Tùng chẳng phải là to
    Trẻ xông pha mổ thịt Bổ đề, Ngô Bảo Châu chỉ là chuyện nhỏ

    Được thế thì:

    Kiếm giải thưởng “Phiu” cũng chẳng khó gì
    Đoạt Nô ben không là chuyện lạ
    Không chỉ các ngươi mở mặt mở mày, lên Lơ xút, xuống Rôn roi
    Mà dân ta cũng hưng sản, hưng tâm, vào Vi la, ra Rì sọt.
    Chẳng những tông miếu ta được hương khói nghìn thu
    Mà tổ tiên các ngươi cũng được bốn mùa thờ cúng,
    Chẳng những thân ta kiếp này thỏa chí,
    Mà đến các ngươi, trăm đời sau còn để tiếng thơm.
    Chẳng những tên tuổi ta không hề mai một,
    Mà thương hiệu các ngươi cũng sử sách lưu truyền.
    Trí tuệ Việt Nam thành danh, thành tiếng
    Đất nước Việt Nam hóa hổ, hóa rồng
    Lúc bấy giờ các ngươi không muốn nhận huân chương, phỏng có được không?

    Nay ta chọn lọc tinh hoa bốn biển năm châu hợp thành một tuyển, gọi là Chiến lược
    Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này theo lời ta dạy bảo thì suốt đời là nhà khoa học chính danh.
    Nhược bằng không tu thân tích trí, trái lời ta khuyên răn thì muôn kiếp là phường phàm phu tục tử.

    Vì:

    Lạc hậu, đói nghèo với ta là kẻ thù không đội trời chung
    Mà các ngươi cứ điềm nhiên không muốn trừ hung, không lo rửa nhục
    Giữ một ngọn cỏ, cành cây, giọt nước trong giang sơn ta cũng làm ta quên ăn mất ngũ
    Mà các ngươi cứ điềm nhiên lo tranh quyền đoạt lợi
    Chẳng khác nào quay mũi giáo mà đầu hàng, giơ tay không mà thua giặc.
    Nếu vậy rồi đây không biết dân Việt ta đi về đâu nữa, ta cùng các ngươi há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất này nữa?

    Trí thức là nguyên khí quốc gia
    Cho nên ta mới thảo Hịch này
    Xa gần nghiên cứu
    Trên dưới đều theo!”

  • Trần duy vinh
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 07:17

    Lý ơi!hình như Lài học lớp mình ơ daklak .Răng thấy nữ nhi mà nam nhi nhận bạn liền rứa?Thì ra xóm nguyễn có hai hoa lài,có gì Lý liên hệ với Quý vì Quý phụ trách mảng đó mà

  • Trần Thị Lài
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 07:17

    Hay ! hay tuyệt cú mèo ! phản ảnh rất chi là trung thực, rất chi là sống động của xã hội T’N’ này

  • Trần Thị Lài
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 07:21

    Em ở x óm Nguy ễn ng ư ợc m à, X óm ch ú Linh ( ban nh ạc) í. X óm em c ó 1 d ì t ên L ài ( n ăm nay l ớn tu ổi r ồi). c òn tu ổi tr ẻ th ì m ình em t ên L ài th ôi

  • Hoàng Thành Việt
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 07:25

    đúng là hoàng công lý. tên hay lắm

  • Trần duy vinh
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 07:39

    Hay quá lý ơi!mà răng có dụ chi mà đi mác sa mà trả tiền bằng đôla

  • Trần duy vinh
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 07:49

    To:tranthilai:có lài học lớp anh mà xóm đó anh cũng hay lên vì có nhà o anh ở đó.

  • Hoàng Công Lý
    Tháng Hai 20th, 2012 lúc 13:10

    Ah, Thì ra cũng trùng hợp như vậy nên mình nhận lộn người quen. Bạn Lài ở Đà Nẵng có gì liên hệ anh Trần Duy Vinh để khiếu nại răng mà Đà Nẵng không họp hội đồng hương trẻ nghe.

  • Trần Thị Lài
    Tháng Hai 21st, 2012 lúc 00:54

    anh tran duy vinh oi. anh sinh nam bao nhieu? Lai _ ban cua anh bao nhieu tuoi? con cua ai anh biet ko?anhc ung o da nang a? cho em sdt nhe de anh em lien lac voi nhau, lau lau con gap mat thay the CLB tre chua duoc hinh thanh o da nang

  • Trần duy vinh
    Tháng Hai 21st, 2012 lúc 02:37

    Anh sinh nam 1978 dang o da nang anh cung mong HDH ND duoc tai lap thi minh thanh lap clb ban tre co y nghia hon ma de anh tho giao ban anh hoi xem clb ban tre hoat dong nhu the nao vi ban anh la chu nhiem clb ban tre o tphcm do

  • Trần Thị Lài
    Tháng Hai 21st, 2012 lúc 08:10

    hihi. vay la tuoi Ngo.cung tuoi voi chong em. vay anh lien lac voi ban cua anh xem the nao, roi minh tien hanh. anh sang lap di. em ung ho. anh dang o duong nao cua da nang vay? em o hoa khanh

  • vu thi minh yen
    Tháng Ba 31st, 2012 lúc 12:48

    bai cua chu hay lam do. chau cam on chu nhieu ve bai lam nay lam.

  • Nguyễn Khánh
    Tháng Sáu 7th, 2012 lúc 21:20

    Nhớ Làng quá!!!

  • nguyen huy hung
    Tháng Bảy 4th, 2012 lúc 16:05

    bai nay cho em chep hay lam do cam on nha

  • HOANG CONG LY
    Tháng Mười 15th, 2012 lúc 15:06

    bai cug dc nhug con thieu y doa nha

  • Hoàng Công Lý
    Tháng Mười 15th, 2012 lúc 16:25

    Chà có ai trùng tên mình vậy cà, hân hạnh, hân hạnh

  • Đàm Quang Huy
    Tháng Tư 14th, 2014 lúc 21:30

    bài thơ gì mà dài dữ zậy?

Bình luận

get avatarWant your picture next to your comment?
Join Gravatar and upload your photo, completely free! (opens in new window)

Tên *
E-Mail *
Trang web


Tin tức khác